Mur na granicy polsko-białoruskiej zagraża przyrodzie Puszczy Białowieskiej – wspólne wręczenie apeli naukowców, organizacji i mieszkańców przeciwko budowie muru

Zapraszamy na doręczenie listu otwartego sygnowanego przez ponad 1500 naukowców, apelu podpisanego przez ponad 150 organizacji pozarządowych i ruchów społecznych oraz petycji lokalnej społeczności Puszczy Białowieskiej, wzywających Komisję Europejską do podjęcia pilnej interwencji w celu natychmiastowego wstrzymania budowy muru na polsko-białoruskiej granicy, jako przedsięwzięcia szkodliwego przyrodniczo i społecznie.

Przekazanie listu i apeli odbędzie się we wtorek 8 lutego o godz.12:00 przed przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce, na ul. Jasnej 14 w Warszawie.

Budowa muru jest realizowana w jednym z najcenniejszych przyrodniczo regionów Polski i Europy. Mur będzie negatywnie oddziaływał bezpośrednio na cztery obszary Natura 2000, w tym Puszczę Białowieską, wpisaną na listę światowego dziedzictwa UNESCO i uznawaną za najlepiej zachowany las nizinny w Europie. Przyrodnicze skutki budowy muru będą dramatyczne. Inwestycja spowoduje wykraczające poza polskie granice szkody w środowisku, prowadząc do trwałej i wielkoskalowej fragmentacji siedlisk gatunków chronionych, takich jak wilk, ryś i żubr oraz przerwania funkcjonalnej łączności ekologicznej w skali europejskiej. Obecność bariery spowoduje całkowite zatrzymanie i tak już ograniczonej migracji zwierząt. Eksperci już teraz przewidują, że budowa muru może doprowadzić do wyginięcia nizinnej populacji rysia w polskiej części Puszczy Białowieskiej. Mur zagraża również utrzymaniu statusu Puszczy Białowieskiej jako obiektu światowego dziedzictwa UNESCO, gdyż będzie wywierał negatywny wpływ na integralność tego ekosystemu leśnego oraz na wiele kluczowych procesów przyrodniczych, będących obiektem ochrony.

Inwestycję wyłączono ze stosowania wymogów prawnych w zakresie budownictwa, gospodarki wodnej i ochrony środowiska na mocy specustawy uchwalonej 29 października 2021. W efekcie – dla inwestycji nie przeprowadzono wymaganej oceny oddziaływania na środowisko, co stanowi naruszenie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej. Projektu nie poddano także konsultacjom społecznym, uniemożliwiając udział w podjęciu tak ważnej dla ochrony dziedzictwa przyrodniczego decyzji. W obliczu ignorowania prawa i wymogów ochrony przyrody na gruncie krajowym, jedyną szansą na zatrzymanie tego szkodliwego projektu jest interwencja Komisji Europejskiej. Już w listopadzie ubiegłego roku do Komisji Europejskiej wpłynęła skarga na brak oceny oddziaływania tego projektu na obszary Natura 2000 (CHAP(2021)03964). Konsekwencją tego braku oceny oddziaływania na środowisko jest to, że od początku pomija się różne alternatywy dla muru, w tym nowoczesne metody monitorowania i kontroli granic, oraz że nie zbadano spójnych i skutecznych środków łagodzących i kompensacyjnych.

W ciągu zaledwie tygodnia pod listem otwartym środowiska naukowego podpisało się ponad 1500 naukowców z całego świata. Pod apelem organizacji i ruchów społecznych podpisało się niemal 160 organizacji i inicjatyw z 25 krajów i 6 kontynentów. Wskazuje to na to, że problem ochrony Puszczy Białowieskiej jest ważny nie tylko dla polskiej społeczności i środowiska naukowego, ale całego świata, bo wartość przyrodnicza tego miejsca jest wyjątkowa, szczególnie w dobie masowego wymierania gatunków. W podpisanej przez niemal 19 tys. osób petycji, mieszkańcy Puszczy Białowieskiej wskazują, że „budowa zapory niechybnie wiązała się będzie z niedogodnościami dla lokalnej społeczności”, dodając jednak, że ich największą obawą są nieodwracalne szkody wyrządzone przyrodzie, które przełożą się na setki drobnych przedsiębiorstw utrzymujących się z turystyki przyrodniczej. Tymczasem z lokalnymi społecznościami nie przeprowadzono żadnych konsultacji.

Komisja Europejska stanęła w obronie Puszczy Białowieskiej w 2017 r., masowo wycinanej przez Lasy Państwowe. Wyręby powstrzymała dopiero interwencja Komisji Europejskiej i decyzja Trybunału Sprawiedliwości UE, uznającej wycinkę za nielegalną w 2018 r. Liczymy na to, że Komisja Europejska nie zignoruje tego eksperckiego i społecznego wezwania i podejmie wszelkie niezbędne kroki w celu powstrzymania budowy muru do czasu przeprowadzenia właściwej oceny oddziaływania na środowisko i konsultacji z zainteresowanymi społeczeństwem.

Linki:
List otwarty środowiska naukowego
Apel organizacji i inicjatyw społecznych
Petycja mieszkańców Puszczy Białowieskiej

Kontakt:
Piotr Bentkowski, Nauka dla przyrody, tel.: 516313997; e-mail: [email protected]
Radosław Ślusarczyk, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot; tel.: 660 538 329; e-mail: [email protected]
Sławomir Droń, mieszkaniec Białowieży, tel.: 733 587 583, e-mail: [email protected]