Kryteria i zasady wyłączania z użytkowania najcenniejszych obszarów leśnych w Polsce

Zapowiadane przez rząd wyłączenia z użytkowania gospodarczego obszarów leśnych mają docelowo objąć 20% lasów najcenniejszych przyrodniczo i społecznie. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot opracowała dokument programowy, zawierający szczegółowe informacje na temat procesu wyłączania 20% lasów z użytkowania gospodarczego. Głównym autorem dokumentu jest dr inż. Jerzy Parusel przy udziale zespołu Pracowni. Dokument zawiera zarówno definicje, jak i kryteria dla oceny cenności przyrodniczej oraz społecznej lasu. Uwzględnia metodyczne objaśnienia oraz proponuje zasady, także prawne, dla wyłączania oraz ochrony lasów cennych przyrodniczo i społecznie, wraz z harmonogramem niezbędnych działań. Dokument został przekonsultowany w gronie naukowców i praktyków przyrodników oraz przedstawiony społecznikom.

ZOBACZ DOKUMENT PROGRAMOWY

Główne założenia:

• potrzebujemy gwarancji ustawowych wyłączenia 20% lasów z użytkowania i objęcia najcenniejszych lasów ochroną bierną w rozumieniu definicji Komisji Europejskiej;
• w ustawie należy rozdzielić funkcje lasów, tak aby niektóre obszary leśne mogły pełnić jedynie funkcje przyrodnicze i społeczne;
• musimy stworzyć 2 podkategorie lasów ochronnych – lasy o specjalnym znaczeniu przyrodniczym i społecznym. Dlaczego 2 kategorie? Ponieważ różne są podstawy ich wyznaczenia i potrzebują one odrębnie opisanych przesłanek ich tworzenia oraz różnych procedur;
• lasy o specjalnym znaczeniu przyrodniczym muszą objąć realnie najcenniejsze w skali kraju lasy. Tylko tak poprawimy stan ochrony leśnych siedlisk Natura 2000, które aż w 50% znajdują się w niezadowalającym stanie. W związku z tym procedura ich ustalania powinna mieć charakter parasolowy, a gospodarzem tego procesu powinien być Minister Klimatu i Środowiska, przy wsparciu GDOŚ;
• inna procedura powinna zostać wdrożona dla lasów o specjalnym znaczeniu społecznym – tu kryteria ustalania powinny być skoncentrowane na wartości tych obszarów dla społeczności lokalnej, a tryb ich ustanawiania powinien objąć wydanie decyzji administracyjnej przez ministra ds. środowiska na wniosek grupy mieszkańców lub samorządów.

W dyskusji o 20% powinniśmy także pamiętać o kwestii oszczędzania drewna. W celu zmniejszenia presji na lasy w reformie muszą znaleźć się regulacje dot. m.in. wprowadzenia zakazu spalania pierwotnej biomasy drzewnej, wprowadzenia obowiązku kaskadowego wykorzystania drewna w tym recyklingu drewna poużytkowego czy zakazu eksportu drewna nieprzetworzonego poza UE (obecnie takie regulacje funkcjonują m.in. w Rumunii, w Bułgarii i na Węgrzech).