Nie wyrzucajmy lasów do kosza. Czas na rewizję dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych

Rocznie każdy Polak w postaci papierowych opakowań wyrzucił do kosza średnio 121 kg papieru. Dekadę temu zużywaliśmy zaledwie 19 kg rocznie na osobę. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot apeluje do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o przepisy chroniące lasy przed wyrzucaniem ich do kosza (w ramach trwającej rewizji dyrektywy opakowaniowej).

List do MKiS w sprawie dyrektywy opakowaniowej [PDF]

Pracownia na rzecz Wszystkich Istot wystosowała list do Ministry Klimatu i Środowiska, Pauliny Henning-Kloski, o poparcie dla rozwiązań redukujących zużycie opakowań jednorazowych oraz propagujących wykorzystywanie opakowań wielokrotnego użytku. Chodzi o rewidowane właśnie zapisy Dyrektywy PPWR (ang. Packaging and Packaging Waste Regulation) mającej na celu ograniczenie produkcji odpadów opakowaniowych i promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Komisja Europejska przedstawiła w listopadzie 2022 r. propozycję zmian w PPWR. Aktualnie zakres rewizji jest negocjowany między Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą UE. Kolejny etap trójstronnych obrad odbędzie się 4 marca br.

Polacy angażują się w działania, które chronią polskie lasy i jednocześnie zużywają ogromne ilości jednorazowych, papierowych opakowań - a większość towarów wymaga opakowania na kilku etapach ich życia. Rewizja dyrektywy ma wzmocnić podstawowe wymogi dotyczące opakowań, ich ponownego użycia i recyklingu. Istnieje jednak wielkie zagrożenie, że rewizja nie będzie miała tak mocnego zakresu, jaki pierwotnie był proponowany. Dlatego tak bardzo potrzebujemy zdecydowanego stanowiska polskiego rządu, o które wystąpiliśmy. Nie możemy dopuścić do tego, aby jeden rodzaj jednorazowych opakowań zastępować innym rodzajem jednorazowych opakowań. Powinniśmy włożyć wysiłek w zwalczanie nadmiernego pakowania i zmniejszanie ilości odpadów opakowaniowych. Zmiana jednorazówki z plastiku na jednorazówkę papierową spowoduje jeszcze większy wzrost presji na lasy.

– dodaje Augustyn Mikos, współautor raportu Pracowni na rzecz Wszystkich Istot „Lasy poza kontrolą.

Pracownia zwraca uwagę na trzy zapisy w aktualizowanej dyrektywie. Apeluje do Ministerstwa Klimatu i Środowiska o:

• poparcie wprowadzenia ograniczeń w użyciu jednorazowych opakowań i zastaw, m.in. w lokalach gastronomicznych i supermarketach;
• poparcie rozwiązań promujących użycie opakowań wielokrotnego użytku w dystrybucji produktów wielkogabarytowych takich jak urządzenia gospodarstwa domowego;
• sprzeciw wobec możliwości zwolnienia z celów dotyczących opakowań wielokrotnego użytku.

Apelujemy o to, żeby na poziomie legislacji unijnej wdrożyć środki, które będą zapobiegać wytwarzaniu odpadów opakowaniowych i zminimalizują wpływ opakowań na środowisko. Trzeba to będzie zrobić wbrew opakowaniowemu lobby i wielkim koncernom korzystającym na co dzień z jednorazowych kubków, talerzyków, widelców - na przykład w sieciach fast-foodowych. Dziś nikt z nas nie ma świadomości skali własnej konsumpcji. W ciągu raptem jednego pokolenia, czyli 25 lat, nauczyliśmy się rocznie zużywać siedem razy więcej papierowych opakowań. Trzeba odwrócić ten trend, jeśli chcemy zachować polskie lasy 

– dodaje Augustyn Mikos.

Mniejsze zużycie drewna to większa ochrona polskich lasów, a zgodnie z zapisami umowy koalicyjnej 20% leśnych obszarów ma zostać wyłączona z wycinki. Także z tego powodu warto oszczędniej gospodarować drewnem. Tymczasem konsumpcja papieru w Polsce jest tak wysoka, że musimy sprowadzać go z zagranicy. Masowe zastępowanie plastiku jednokrotnego użytku papierem jednokrotnego użytku doprowadzi do jeszcze większego zapotrzebowania na drewno przyczyniając się do degradacji lasów w Polsce i za granicą.

Wystarczy przenalizować dane liczbowe:

• zużycie papieru opakowaniowego wzrosło w Polsce w latach 1998-2020 ponad sześciokrotnie (z 19 do 121 kg/osobę).
• do produkcji pulpy drzewnej wykorzystywanej do wytwarzania papieru w 2021 r. zużyto w Polsce szacunkowo 6,7 mln m³ drewna, czyli równowartość 15% pozyskania drewna w polskich lasach;
• produkcja pulpy drzewnej wzrosła w Polsce między 1998 a 2021 r. o 70%, osiągając w 2021 r. 1,75 mln ton; 



• produkcja papieru wykorzystywanego do wytwarzania opakowań wzrosła w Polsce w latach 1998 - 2021 ponad czterokrotnie (o 320%), napędzając wzrost zapotrzebowania na drewno w przemyśle papierniczym; 



• w 2021 r. za 70% wyprodukowanego w Polsce papieru odpowiadał papier wykorzystywany do produkcji opakowań;

• 
w 2021 r. sprowadzono do Polski pulpę drzewną do której wytworzenia potrzebne było ok. 4,4 mln m³ drewna; 


• oprócz tego sprowadzono do Polski 2.6 mln ton papieru i tektury (w tym 70% opakowaniowego).

Zamiana siekierki na kijek nie rozwiązuje problemu. Najpopularniejszy odpad opakowaniowy na świecie to papier i tektura, które stanowią już ponad 40% całego rynku. W zglobalizowanym świecie zwiększenie popytu spowodowane rosnącym zużyciem papieru jest motorem niszczenia lasów. W Indonezji skala wylesiania rośnie wykładniczo. W ciągu pięciu ostatnich lat zwiększyła się pięciokrotnie (2017-2022). W Finlandii nadmierna eksploatacja lasów doprowadziła do tego, że w 2021 r. po raz pierwszy w historii sektor gruntów tego kraju stał się emitentem netto CO2 do atmosfery. W Kanadzie, która jest drugim największym na świecie eksporterem pulpy drzewnej, każdego roku zręby obejmują obszar wielkości 1,2 mln (sic!) boisk piłkarskich. ​​Oby rewidowana dyrektywa nie okazała się dyrektywą „z papieru”, która wyląduje zmielona na śmietniku historii.

– relacjonuje Mikos.

Pracownia na rzecz Wszystkich Istot dopinguje polski rząd do opowiedzenia się po stronie dobrostanu lasów, nie interesu lobbystów. Apeluje o poparcie dla zapisów o jak najwyższych restrykcjach i poparł rozwiązania, które ograniczą wyrzucanie lasów do kosza.

Kontakt dla mediów:
Augustyn Mikos, Pracownia na rzecz wszystkich Istot, tel. 534 043 340, e-mail: [email protected]