Malowanie zrębów zupełnych na zielono, czyli nowa kampania Lasów Państwowych

Ruszyła kampania Lasów Państwowych „W gąszczu informacji”, której deklarowanym celem jest zwiększenie odporności społecznej na dezinformację klimatyczną i środowiskową.  W pierwszym odcinku kampanii odniesiono się do tematu lesistości. W trosce o pełny obraz omawianej problematyki i rzetelną debatę publiczną przedstawiamy komentarz do 1 odcinka kampanii. 

Lesistość w Polsce stopniowo rośnie, ale dzieje się to bardzo powoli. Od czasów II Wojny Światowej, a więc na przestrzeni 80 lat lesistość wzrosła z 20,8% do 29,6% powierzchni naszego kraju. W 2024 r. powierzchnia lasów w zarządzie Lasów Państwowych w stosunku do 2023 r. uległa zwiększeniu jedynie o ok. 7,5 tys. ha. Na tle innych państw europejskich nasza lesistość jest przeciętna. Więcej lasów w przeliczeniu na powierzchnię kraju ma np. Hiszpania (37%) czy Niemcy (32%), ale także między innymi Włochy, Francja, Finlandia czy Szwecja. 

Zrąb zupełny jako las?

Należy pamiętać, że lesistość nie jest wskaźnikiem kondycji lasów Polsce. Po pierwsze dlatego, że do lesistości wliczane są zręby zupełne (obszar z usuniętym drzewostanem, nawet o powierzchni 6 ha), które traktowane są jako las. Powierzchnia zrębów zupełnych od lat utrzymuje się na wysokim poziomie. W 2023 r. wyniosła 32,3 tys. ha i była wyższa niż w 2022 r. o 2,6 tys. ha. W 2023 r. w ramach cięć zupełnych pozyskano w Lasach Państwowych 7,9 mln m3 grubizny, co stanowiło 18,1% pozyskania ogółem. Patrząc na masę pozyskanego surowca w 2024 r. już co piąte drzewo wycięto w ramach rębni zupełnej. 

Zręby zupełne są plagą polskiego leśnictwa. Przez kilka dekad nie ma w tym miejscu ekosystemu leśnego tylko plantacja drzew posadzonych w rządkach na zaoranej glebie. Młodniki zazwyczaj otaczane są ogrodzeniem, nie ma więc na nich również zwierząt.

Rośnie skala wycinek  

W ciągu ostatnich 30 lat pozyskanie drewna w Polsce w lasach zarządzanych przez Lasy Państwowe wzrosło ponad dwukrotnie – od 20 mln m3 w 1990 r . do ok. 40 mln m3 w 2024 r. Oznacza to wzrost intensywności pozyskania tego surowca z polskich lasów. 

Kondycja lasów w Polsce nie zależy od lesistości. To nie ilość, ale jakość lasów jest najważniejsza. Ta jest zła i się pogarsza. Ponad 50% siedlisk leśnych Natura 2000 oceniono jako będących w niewłaściwym stanie ochrony, stan ochrony prawie 30% siedlisk leśnych Natura 2000 w Polsce uległ pogorszeniu. 

Leśne oczekiwania Polaków

Jakie oczekiwania wobec lasów ma społeczeństwo? Polki i Polacy chcą, by lasy służyły przede wszystkim lepszej ochronie przyrody i klimatu. Jak wynika z badań opinii IPSOS dla Pracowni na rzecz Wszystkich Istot aż 74,5% respondentów uważa że w Polsce należy zwiększyć powierzchnię lasów, na której nie prowadzi się wycinek. 78% uważa, że to ochrona przyrody powinna być priorytetem Lasów Państwowych. Wśród respondentów pozyskanie drewna znalazło się dopiero na 6 miejscu. Jak widać dla społeczeństwa las to pojęcie dużo szersze niż surowiec drzewny czy statystyka w ewidencji gruntów. 

Bibliografia:

• Badania IPSOS dla Pracowni na rzecz Wszystkich Istot z października 2022 r.  
• Raport o stanie lasów w Polsce 2023 — Lasy Państwowe
• Raport o stanie lasów w Polsce 2022 — Lasy Państwowe
• Sprawozdanie finansowo-gospodarcze PGL LP 2024 — Lasy Państwowe